Hoe afbeeldingen je creativiteit maximaliseren

Als je wel eens associatie kaarten hebt gebruikt in een bijeenkomst dan weet je dat het als een dolle werkt. Maar waarom werkt het zo goed? Er is geen onderzoek gedaan naar specifiek het nut van associatiekaarten, daarom gebruik ik onderzoeken en literatuur naar soortgelijke creatieve methodes. Ik licht er een aantal voordelen uit.

Wat zijn associatiekaarten?
Maar voor we daar naar toe gaan: eerst wat zijn associatie kaarten en hoe zet je ze in. Associatie kaarten zijn kaarten met afbeeldingen. Het werkt goed als de kaarten heel divers zijn en mensen prikkelen tot nadenken. Er zijn speciale kaartensets te koop, maar ik vind de kaarten van het spel Dixit ook heel goed werken.     

Wanneer zet je associatiekaarten in?
Associatiekaarten zijn ideaal om creativiteit en nieuwe ideeën te stimuleren tijdens vergaderingen, vooral wanneer een groep vastloopt in vaste denkpatronen. Ze helpen deelnemers om vanuit onverwachte invalshoeken naar een probleem te kijken door visuele of conceptuele prikkels te bieden. Gebruik ze in brainstormsessies, bij het verkennen van oplossingen of het genereren van nieuwe perspectieven of gewoon als check-in of kennismaking. Eerder heb ik een blog geschreven over de toepassingsmogelijkheden van de kaarten. 

Voordelen van gebruik associatie kaarten 

Het maakt het onbewuste -> bewust
Hoewel we onszelf graag zien als weldenkende mensen, wordt ons doen en laten compleet beïnvloed door ons onbewuste. Vaak kunnen we het niet benoemen op basis waarvan we (onbewust)  een besluit nemen (Maeno, Y & Oshawa, Y, 2010). Best belangrijk om in bijeenkomsten naar boven te krijgen hoe een ieder naar een onderwerp kijkt. Bijvoorbeeld als je een bijeenkomst hebt georganiseerd gericht op het oplossen van een probleem. Hebben we hetzelfde beeld of zijn er verschillen en wat zijn de verschillen dan? Het onbewuste bewust krijgen is echter nog niet zo makkelijk. We hebben daarom methodes nodig om bewust te worden van onze onbewuste gedachtes. Maeno, Y & Oshawa, Y (2010) ontdekken dat reflecteren, het gebruik van afbeeldingen en een groepsgesprek goed werkten om onbewuste gedachtes naar boven te krijgen.      

Het maakt je vastgeroeste brein flexibeler
Ons brein is geneigd is om vast te houden aan bekende denkpaden, omdat deze efficiënt zijn en gebaseerd zijn op eerdere ervaringen. Zo zoeken we vaak naar informatie om onze bestaande overtuigingen te bekrachtigen, in plaats van deze uit te dagen. Dit soort patronen kunnen innovatie in de weg staan, vooral bij het oplossen van complexe problemen. Volgens de Bono (2015) moeten we traditionele manieren van denken doorbreken en nieuwe methoden omarmen om creativiteit en innovatie te stimuleren. Als je de kaarten op tafel legt dwingt het de deelnemers om langer na te denken over hun antwoord. Als je normaal een rondje doet: hoe zit je erbij, zal bijna iedereen zeggen: ‘druk maar prima’. Met behulp van de kaarten zullen ze verder gaan dan de eerste gedachte.     

Het helpt je associëren  
Een associatie is het (onbewust) verbinden van een gedachte aan een andere gedachte. Mednick (1962) beschrijft creatief denken als het vormen van nieuwe combinaties van associaties. Hoe groter de verschillen tussen de associaties, des te creatiever is de oplossing. Mednick geeft aan dat je middelen nodig hebt om te kunnen associeren. “Van een architect die niet op de hoogte is van het bestaan van een nieuw materiaal kan moeilijk worden verwacht het creatief te kunnen gebruiken.” Beelden helpen bij het oproepen van associaties. De diversiteit van de afbeeldingen helpt bij de onbewuste verbindingen van de gedachte en de beelden. Bij de ene afbeelding gebeurt niets en bij een andere legt je brein een link. Hoe diverser de afbeeldingen van de associatiekaarten, des te beter.  

Je krijgt met elkaar nieuwe inzichten
Als je vervolgens aan de hand van de associatiekaarten met elkaar in gesprek gaat over het onderwerp, leg je de kaarten letterlijk en figuurlijk op tafel. Het is niet alleen interessant wat het individu deelt maar ook welke patronen helder worden. Je neemt niet alleen waar wat er gezegd wordt maar we geven ook meteen nieuwe betekenis aan het onderwerp, krijgen ideeën of zien oplossingen. Suwa (2002) noemt dat constructieve perceptie. Terwijl je met elkaar visualiseert krijg je meteen nieuwe inzichten. Als je met associatiekaarten werkt, helpt het ook om na het individuele delen te vragen: Wat valt je op? Welke patronen worden duidelijk? Welke impact heeft dat op ons vraagstuk? 

Associatiekaarten stimuleren creativiteit en doorbreken vastgeroeste denkpatronen. Ze maken onbewuste gedachten bewust, helpen bij het leggen van nieuwe associaties en zorgen voor diepere inzichten door diversiteit in beelden. In groepsgesprekken ontstaan niet alleen persoonlijke ideeën, maar ook gezamenlijke oplossingen en patronen. Een eenvoudige en krachtige tool voor innovatie en samenwerking!

Geraadpleegde literatuur
de Bono, E. (2015). Serious Creativity. Vermiliom, London

Maeno, Y., & Ohsawa, Y. (2010). Reflective visualisation and verbalisation of unconscious preference. International Journal of Advanced Intelligence Paradigms, 2(2/3), 125.

Mednick, S. (1962). The associative basis of the creative process. Psychological Review, 69(3), 220–232.

 Suwa, M. & Tversky, B (2003). Constructive perception: metacognitive skill for coordinating perception and conception, Proceedings of the Annual Conference of the Cognitive Science Society, Fairfax, USA, pp. 55-59.

Suwa, M & Tversky, B. (2002). Constructive perception: an expertise to use diagrams for dynamic interactivity, Proceedings of the Annual Conference of the Cognitive Science Society, Fairfax, USA, pp. 1140-1144.