Gebruik metaforen om knelpunten zichtbaar te maken

Als je anders wilt kijken naar bestaande patronen kan een metafoor daarbij helpen. Het kan vastgeroeste denkpatronen doorbreken. Als teams langer met elkaar samenwerken, worden problemen niet altijd uitgesproken. Het is voor een adviseur of manager lastig om deze ‘lijken uit de kast’ te krijgen en een goede werkrelatie te houden met het team. Maar waarom zou je het zwaarmoedig aanpakken als het ook anders kan? “If you cannot get rid of the skeleton in your closet, you may as well make it dance.” George Bernard Shaw.

Wat zijn de voordelen van de inzet van metaforen bij een team ontwikkeltraject?

• Luchtig: Door beeldspraak te gebruiken benoem je veelal gevoelige patronen op een luchtige manier, waardoor het minder weerstand oproept dan de directe manier;
• Herkenbaar: Door de werkelijkheid met een metafoor te abstraheren zullen meer teamleden zich in het verhaal herkennen. Als je zaken benoemt zonder metafoor zijn mensen geneigd om in details te gaan hangen;
• Gezamenlijk verhaal: Met het eigen maken van een metafoor creëert het team een nieuw gezamenlijk verhaal over wie het team is en hoe ze functioneert;
• Terugblikken: Ook na het teamtraject kan het team of de manager nog terug verwijzen naar de metafoor als oud gedrag weer naar boven komt of om het nieuwe gewenste gedrag te versterken;

Toepassen in de praktijk:

Je kan de metafoor gebruiken in je praatplaat, flip-over of bij een visuele template. Of gebruik de metafoor om het gesprek te voeren in het team of individu. Neem een groot blad papier. Stel vragen aan het team over hoe het er uit moet zien. Een bekende metafoor voor teamontwikkeling die ik zelf gebruik is het schip. Niet alleen het weer, maar ook de bemanning bepaalt hoe de vaart gaat. Met alleen kapiteins aan boord zou je je bestemming wel eens niet kunnen halen.  Door met het team de samenstelling van de bemanning in kaart te brengen kan je knelpunten onder de waterlijn naar boven krijgen. Vraag het team wat voor schip ze zijn. Teken dat schip dan op papier. Hou het simpel. Bespreek wat boven water gebeurd en wat onder water. Nodig teamleden uit om ook op de flip te te schrijven zodat het een beeld van het team wordt. Als het beeld volgens het team compleet is kan je een gewenste versie ernaast maken. Bespreek daarna welke stappen nodig zijn om daar te komen. Maak concrete afspraken. 

 Bedenk zelf een metafoor

Nog veel leuker is het om zelf, of met het team originele en eigentijdse metaforen te bedenken. Wie weet krijg je daarmee niet alleen het lijk in de kast aan het dansen maar ook het hele team.

1. Brainstorm over een metafoor: Denk na over de situatie waar je de metafoor voor wilt gebruiken. Ga vervolgens brainstormen op papier wat mogelijke metaforen kunnen zijn. Goffman gebruikte in zijn boek het Theater met een frontstage en backstage als metafoor voor ons sociale leven. Morgen beschreef topdown organisaties als een machine. Maar het kan ook lichter zoals onze thuissituatie als een vissekom tijdens de quarantaine.

2. Kies de metafoor: kies een metafoor die je iets doet. Geeft het je ideeën, maakt het je lachen, geeft het emotie? Als het jou prikkelt dan zal het anderen ook wel prikkelen om na te denken.

3. Achtergrond: Pak een stuk papier en schets een achtergrond. hoe ziet de omgeving van je metafoor er uit. Bij de vissekom bedenk je of het een groot aquarium is of een kleine vissekom. Teken deze op je vel.

4. Belangrijkste spelers: Bedenk wie de belangrijkste spelers zijn in je metafoor en welke rol ze krijgen in de beeldspraak. Bij de vissekom geef je bijvoorbeeld de familieleden een identiteit als verschillende soorten vissen zoals de guppie of haai. Misschien zit er zelfs een kat buiten de kom te azen.

5. Voeg elementen toe: voeg elementen toe die helpen om het verhaal te vertellen. Een hengel die in de kom hangt, groene planten, een schatkistje. Denk ook na waar de elementen voor kunnen staan. In een teamsessie zou je die kunnen gebruiken om het gesprek met elkaar te voren over de huidige situatie.

6. Pimp it: geef de tekening zwarte lijnen. Breng kleur aan maar hou het rustig. Gebruik schaduw om diepte aan te brengen. Knip eventueel extra elementen uit los karton om wat meer diepte en dynamiek toe te voegen.